Beatrix kon rustig komen kijken

Multatuli (Eduard Douwes Dekker 1820-1887) had een wat gecompliceerde verhouding met de stad. Een mooie stad vond hij, jammer dat er Amsterdammers in rondliepen. Dat waren bekrompen figuren met wansmaak. Maar ja, hij was hier geboren en als hij in de stad was, nam hij altijd even de Haarlemmerdijk, om te kijken naar het pand waar hij zijn jeugd had doorgebracht.

Het beeld van Hans Bayens (1924-2003) werd in 1987, honderd jaar na Multatuli’s dood, onthuld door koningin Beatrix. Dat had nog enige voeten in de aarde, herinnert literatuurwetenschapper Hans van den Bergh zich. Hij was destijds voorzitter van het Multatuli Genootschap en samen met uitgever Geert van Oorschot initiatiefnemer voor het beeld. Vooraf werd ik van koninklijke zijde benaderd, met de vraag of ik in mijn toespraak niet al te zeer blijk wilde geven van mijn republikeinse voorkeur. Dat zou de koningin nogal in verlegenheid brengen. Ik kon ze geruststellen, alleen Van Oorschot sprak en die gedroeg zich keurig. Vooraf was aangekondigd dat er ter bescherming van haar veel politie op de been zou zijn en dat er dranghekken zouden worden geplaatst. Dat is allemaal niet gebeurd, er was iets met Ajax geloof ik en hekken en manschappen waren elders nodig. Dus werd het een informele bijeenkomst. En de koningin zei allerhartelijkst dag professor tegen me, ze had zich kennelijk voorbereid.

Het geld voor het beeld, zo was afgesproken met het gemeentelijke hoofd kunstzaken, André Jansen, zou door het initiatiefcomité bijeengebracht worden, de gemeente zou zorgen voor de sokkel en de verankering. Van den Bergh: Daar hadden ze in toegestemd in de hoop dat we het geld niet bij elkaar zouden krijgen, kreeg ik wel eens de indruk. Maar dat geld kwam en toen moest de gemeente letterlijk over – en letterlijk op – de brug komen. Van den Bergh: Die verankering op de brug bleek een kostbare zaak, en dat kwam die sokkel er nog bij..

Bayens had gekozen voor een buitengewoon dure rode steensoort, die alleen ergens in Italië verkrijgbaar was. We hadden nog een spreuk van Multatuli op de sokkel willen zetten, alleen bleek dat weer een paar duizend gulden per letter te kosten dus dat ging niet door. Maar uiteindelijk heeft de gemeente aanmerkelijk meer geld in dat beeld gestoken dan de gulle gevers samen.

15 februari 2010

Streetview